حضرت علی (ع) می فرمایند: «حقایق زندگی گذشتگان را تصدیق کن و از حوادث گذشته تاریخ، برای آینده عبرت گیر که حوادث روزگار با یک دیگر همانند بوده و پایان دنیا به آغازش می پیوندد» «تاریخ چیست؟ تاریخ فقط آگاهی بر رویدادهای گذشته نیست. تاریخ گذشته ای است که زمان حال را می سازد و حرکتی است که زمان حال را با آینده پیوند می دهد.

تاریخ شرح جریان چگونه بودن و چگونه شدن انسان هاست. تاریخ فقط شناخت گذشته انسان نیست، بلکه شناخت علل چگونگی شکل گیری روش زندگی انسان ها و جمعیتها و اقوام ملل نیز هست. تاریخ پلی است در مسیر حرکت زمان که گذشته را به حال و حال را به آینده متصل می کند و ادامه حرکت انسان ها را در این مسیر برای وصول به هدف نهایی که انسان شدن و تکامل است، میسر می سازد. تاریخ از مجموعه حوادثی شکل گرفته که جملگی در بستر مكان، ظهور و بروز یافته اند اما نباید فراموش کرد که اعتبار مکان ها به انسان هایی است که در آن زیسته اند.»

تاکنون چندین کتاب در خصوص آبادان نوشته شده است و هر کس کوشیده آبادان را از منظری خاص مورد بررسی قرار دهد. در این سالها کوشیده ام تمام مطالب و موضوعاتی را که می توانست گرد ابهام و غربت را از چهره ی تاریخ این شهر بزداید بدون هیچ گونه غرض ورزی در این کتاب گردآوری کنم. شناخت و مطالعه ی تاریخ آبادان بدون آشنایی با تاریخ ایران و خوزستان و وقایع جنگ تحمیلی، میسر و مقدور نمی باشد. سخن گفتن از تاریخ این منطقه کاری بس دشوار است. کار فرهنگی و تحقیق در آبادان امری دشوار بود در این چند سال، خیلی ها یا اطلاعاتی نداشتند یا اگر داشتند نسبت به دادن اطلاعات خساست به خرج می دادند و با دادن اطلاعاتشان قطره چکان بوده است. تا آنجا که می دانیم هر شهر و استانی به مفاخر و بزرگان و تاریخ و میراث گذشته ی خود می بالد و افتخار می کند و مردمان آن اجازه نمی دهند کتاب یا نوشته ای «ولو به درستی» بر عليه فرهنگ و تاریخ شهرشان منتشر گردد اما می بینیم کتابی با عنوان کتاب «تاریخ پانصد ساله ی خوزستان» که توسط آقای احمد کسروی با قلمی از روی بغض و عداوت نسبت به تشیع و مردم این خطه نوشته می شود و دوره ی افتخار و عزت تشیع در این استان را زیر سئوال می برد و نه فقط کسی سخنی نمی گوید بلکه کتاب او مجددا در سالهای اخیر تجدید چاپ شده و در همین استان توزیع می گردد. البته استاد گرانقدر و پژوهشگر معاصر «عبدالنبي قیم» در کتاب تاریخ پانصد ساله ی خوزستان خود توانسته به بهترین وجه و از روی انصاف پرده از واقعیت بردارد و با قلمی رسا به دفاع از هویت و پیشینه ی تاریخی این خطه بپردازد و بی انصافی و کجروی ها و تاریخ سازی آقای کسروی را به روش علمی اثبات نماید و بنده نیز که سالها به تحقیق و پژوهش در این زمینه مشغول بودم در دو فصل از کتاب خویش، بیشتر به نوشته های ایشان بسنده کردم. امیدوارم چاپ این مجموعه زمینه ی همکاری بعدی مردم و مسئولین را به همراه داشته باشد تا تاریخ این شهر غنی تر و پر بارتر گردد. با وجود تمام کم لطفی ها و بی مهری هایی که از برخی مسئولین دیدم باز مشتاقم تا اگر عمری باقی بود تحقیقاتی جامع و کامل از شهدای استان خوزستان و مشاهیر و مفاخر آن به عمل آورم. عقب ماندگی و کمبودهایی که بعد از جنگ دامنگیر این شهر شده، شاید در هیچ جای ایران سابقه نداشته باشد. مردم در این شهر برای نیازهای اولیه و حیاتی خود تلاش می کنند این در حالی است که در چند دهه ی پیش از این،  آبادان دروازه ی ورود صنعت و تکنولوژی و تمدن مدرنیته و اقتصاد نوین به ایران بوده است. واقعیت این است که بعد از جنگ با وجود تلاش برخی از مسئولین دلسوز این شهرستان، آبادان مورد بی مهری قرار گرفت. در این سالهای اخیر مناطق فراوانی از کش رو به آبادانی آورد و پیشرفت این مناطق هم مشهود است اما آبادان فاقد بسیاری از امکانات و حتی نیازمندیهای اولیه ی خود می باشد. آبادان تنها شهر ایران است که مکن تفریحی اش فقط و فقط خلق و خوی مردمش است. تمام کسانی که به آبادان می آیند نه به خاطر بناهای تاریخی اش ( که البته دارد)، نه به خاطر جنگل های سرسبز و نه به واسطه ساحل اروندش فقط و فقط به خاطر مردمی است که خودشان را به راحتی با دیگران وفق می دهند و این تنها محرکی است که باعث می شود باور کنیم آبادان زنده است و هیچ وقت از بین نمی رود. آبادان تنها شهر ایران است که فکر می کنم آرزوی بزرگ مردمش بازگشت به گذشته است ولی هیچ یک از شهرهای ایران حاضر نیستند به گذشته ی خود باز گردند.

بی تعارف و بدون اغراق باید گفت: هیچ شهری در ایران به اندازه ی آبادان وفاداری خود را به اسلام و انقلاب ثابت نکرده است.

شرح این هجران و این سوز جگر این زمان بگذار تا وقت دگر ناگفته نماند این کتاب خالی از اشکال و نقص نیست و چنانچه اطلاعات بهتر و بیشتری در خصوص تاریخ آبادان عنوان شود با کمال تواضع و خضوع می پذیرم. بیشترین منابع مورد استفاده در این کتاب، از این کتب اخذ گردیده است: ۱- فرهنگ جغرافیایی آبادیهای استان خوزستان - شهرستانهای آبادان، خرمشهر، دشت آزادگان، ۲- انگلو و بنگلو در آبادان: ایرج ولی زاده، ۳- تاریخ آبادان در روز گار اسلامی: حسن جلالی : زبان، ۴- جامعه شناسی آبادان: عبدالعلی لهسائی زاده، ۵ - ۵۰ سال نفت ایران: مد دلفی فاتح، ۶- ۳۰ سال نفت ایران از ملی شدن نفت تا انقلاب اسلامی: قباد فخیمی، ۷- خوزستان و تمدن دیرینه آن: ایرج افشار، ۸- آبادان در تاریخ اسلامی: علی طرفی، ۹- نبردهای شرق کارون به روایت فرماندهان: سید علی بنی لوحی ، هادی مراد پیری، ۱۰- سیری در جنگ ایران و عراق آغاز تا پایان: محمد درودیان، ۱۱- پانصد سال تاریخ خوزستان: عبد النبي قيم، ۱۲- مشعشعیان ماهیت فکری - اجتماعی و فرآیند تحولات تاریخی: محمدعلی رنجبر، ۱۳- تاریخ سیاسی معاصر ایران: سید جلال الدین مدنی ۱۴- خاطرات حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین جمی: تدوین مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۵- فراز و فرود شیخ خزعل: عبدالنبی قیم، ۱۶-نقد عمر: علی دوانی، ۱۷- خدمات متقابل اسلام و ایران: مرتضی مطهری. در پایان از تمام عزیزانی که به هر نحو مرا در گردآوری این مجموعه یاری نمودند صمیمانه تشکر می کنم .